صدرالدین عینی و یادداشت های او

به مناسبت انتشار کتاب «یادداشت‌های صدرالدین عینی» به کوشش دکتر مصطفی باباخانی، هشتصد و سی و یکمین شب از سلسله شب‌های مجلۀ بخارا به نقد و بررسی این کتاب اختصاص یافته است. این نشست در ساعت پنج بعدازظهر چهارشنبه بیست و هفتم فروردین ۱۴۰۴ با سخنرانی دکتر نظام‌الدّین زاهدی (سفیر مختار و نمایندهٔ تام الاختیار جمهوری تاجیکستان در تهران)، دکتر علی‌اشرف مجتهد شبستری (رئیس انجمن دوستی ایران و تاجیکستان)، دکتر اصغر دادبه (استاد دانشگاه علامه طباطبایی)، دکتر عبدالنبی ستارزاده (عینی‌پژوه و عضو فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی)، دکتر محمد جعفری قنواتی (پژوهشگر حوزهٔ فرهنگ و ادبیات عامه)، حسن قریبی (پژوهشگر ادبیات تاجیکستان)، دکتر مصطفی باباخانی (مصحح کتاب «یادداشت‌ها») و علی دهباشی‌ در سالن خلیج فارس فرهنگسرای نیاوران برگزار می‌شود.

«یادداشت‌ها» خاطرات صدرالدّین عینی یا تصویر واقعه‌هایی از زندگی اوست که خود شاهد آنها بوده است. این رویدادها، جنبه‌های گوناگون حیات و مهم‌ترین جریان‌های اجتماعی و تاریخی بخارای اواخر قرن نوزده میلادی را دربرگرفته است و گنجینه‌ای است از مسائل تاریخی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، دینی، زبانی، ادبی و هنری قوم‌نگاری و فولکلور و بسیاری از موارد دیگر؛ از همین رو، آن را دائره‌المعارفِ حیاتِ بخارای قرن نوزده نامیده‌اند. «یادداشت‌ها» آخرین اثر استاد عینی است که حجم زیادی دارد و می‌توان آن را مهم‌ترین دستاورد آفرینش‌های ادبی عینی و یکی از شاهکارهای ادبیّات معاصر تاجیکستان به شمار آورد. در این اثر نمایندگان همۀ طبقات مردم با نام واقعی خود فعالیت می‌کنند.
صدرالدّین عینی (۱۹۵۴-۱۸۷۸ م/ ۱۳۳۳-۱۲۵۷ ش) یکی از بزرگ‌ترین شاعران، نویسندگان، منتقدان، تاریخ‌نویسان و زبان‌شناسان تاجیک است و آثاری در هر یک از این زمینه‌ها پدید آورده که بیشتر آنها سهم بزرگی در دگرگونی‌های ادبی، اجتماعی و فرهنگی ورارود سدۀ بیستم میلادی داشته است. وی بنیان‌گذار و پیشگام ادبیّات معاصر فارسی‌تاجیکی بوده و از بزرگ‌مردان و تاریخ‌سازانی است که در تاجیکستان عنوان عالی «قهرمان تاجیکستان» را بدو داده‌اند و او را «استاد» و «پدر ملّت» خطاب می‌کنند. وی برای حفظ و گسترش زبان و ادبیّات فارسی و در راه خودشناسی تاریخی و معنوی و احیای خودآگاهی و هویّت ملی تاجیکان ورارود کوشش‌ها کرده و مبارزه‌ها نموده است.

فرهنگسرای نیاوران: خیابان پاسداران، مقابل پارک نیاوران، سالن خلیج فارس