لوح مطبوعات فارسی / محمد گلبن
(1325 قمرى – 1285 خورشيدى)
سه لوحه
ناشر كتابخانه موزه و مركز اسناد مجلس شوراى اسلامى
قيمت دوره سه لوح 30/000 ريال
سه لوحه مذكور در بردارنده 58 دوره از روزنامههايى است كه در دوره قاجار انتشار يافته است. ناشر محترم درباره معرفى اين مجموعه آورده است:
«درباره لوحه: رفتن به سمت كتابخانه ديجيتال يكى از آرزوهاى نسل امروز است. نسلى كه علاقهمند است تا در كنار رايانه نشسته و به سادگى با انبوهى از اطلاعات روبرو شده و از آنها در پژوهشهاى خود بهرهمند شود به همين دليل يكى از وظايف كتابخانههاى فعلى فراهم كردن زمينه كار براى اين نسل است و طبيعى است كه ديگر صرف تهيه كردن كتاب مشكلى را از اين نسل حل نخواهد كرد. در حوزه زبان فارسى اين كار به عهده مؤسسات وزارتخانهها و كتابخانههايى است كه امكانات بيشترى را در اختيار داشته و توان انجام طرحهاى بزرگ را دارند.
كتابخانه مجلس كه يكى از كهنترين كتابخانههاى موجود در كشور اسلامى ايران است در اين زمينه تلاشهايى را آغاز كرده و علاقمند است تا در كنار ساير فعاليتهايى كه در اين حوزه انجام مىگيرد نقشى داشته باشد.
يكى از منابع مهم براى اين كار ديجيتالى كردن مطبوعات منتشره در 150 سال گذشته كشور است. در اين زمينه كارهاى متفرقى توسط برخى از كتابخانه و مؤسسات انجام شده امّا آن گونه كه بايد و شايد به صورت يك مجموعه براى دورههاى مختلف عرضه نشده است.
آنچه امروز شاهد آن هستيد ارائه بخشى از اين اندوختههاست كه طى قراردادى كه ميان كتابخانه و يكى از دوستداران فرهنگ صورت گرفته به انجام رسيده و در اختيار كتابخانه قرار گرفته است.
در اين مجموعه شما با انبوهى از دادههاى ديجيتالى در حوزه مطبوعات فارسى تا سال 1285 خورشيدى، يعنى دوران مشروطه، روبرو هستيد. هر چند برخى از عناوين نادر مربوط به دوران پس از آن هم مىشود.
عناوين ذيل شامل 58 عنوان مطبوعه فارسى است كه برخى از مهمترين آنها عبارت از حبلالمتين، اختر، مجلس، كه سالهاى متمادى منتشر مىشده و امروز يافتن نسخههاى اصلى آن تقريباً بسيار دشوار و حتى يافتن برخى از بازچاپهاى آنها به دليل آنكه در تيراژ كم منتشر شده سخت است.
ما خوشحاليم كه توانستيم در اين حوزه قدمى برداريم و در عين حال اعتراف مىكنيم كه اين كار در حد مقدورات بوده و به دليل آنكه اعتمادى از برخى از مطبوعهها در اختيار نبوده در كار نواقصى دارد.
فهرست مجموعه 58 دوره روزنامهاى كه در اين سه لوحه آمده به قرار زير است:
1. ادب 2. آذربايجان 3. آزاد 4. ابلاغ 5. احتياج 6. احسنالاخبار و تحفة الاخيار؛ 7.اختر، 8. اخوت، 9. اردوى همايون، 10. اطلاع، 11. اعلان كاغذ اخبار، 12. اقبال، 13. الكلمال، 14. الجناب، 15. المطبعه فى الفارس، 16. اميد، 17. انجمن اصفهان، 18.انجمن تبريز، 19. ايران، 20. ايران سلطانى، 21. بشارت، 22. پرورش، 23. تربيت، 24. تمدن، 25. ثريا، 26. جريده ادب، 27. جريده ملى، 28. چهره نما، 29. حبلالمتين، 30. حديد، 31. حفظ الصحه، 32. حكمت، 33. خلاصةالحوادث، 34. خلافت، 35.دانش، 36. روزنامه دولت عليه ايران، 37. روزنامه ملّى تبريز، 38. شاهنشاهى، 39.شرف، 40. شكر، 41. عدالت، 42. روزنامه علمى، 43. غرش، 44. فلاحت مظفرى، 45. قانون، 46. مجلس، 47. مجموعه اخلاق، 48. مرآت السفر، 49. مريخ، 50. معارف، 51. ملت سئيه ايران، 52. ناصرى، 53. نداى وطن، 54. روزنامه نظامى، 55. نوروز، 56. وطن، 57. وقايع اتفاقيه، 58. وقايع عدليه.
اين بود فهرست اسامى روزنامههايى كه در لوح مطبوعات مذكور آمده است.
انتشار اين مجموعه ارزنده را بايد به ناشر و تدوينكننده آن تبريك گفت. در يادداشتى كه در معرفى اين مجموعه آمده تدوينكننده آن شناخته شده نيست. بايد از رئيس محترم و فعال كتابخانه، موزه و مركز اسناد مجلس شوراى اسلامى، فاضل ارجمند جناب آقاى دكتر رسول جعفريان، سپاسگزار بود كه كارنامه سنجيده ديگرى بر كارهاى خوب خود افزود و دست به انتشار اين لوح ارزنده زد. شنيده شد كه در انتشار اين لوح آقاى عنايتالله رحمانى با كتابخانه، موزه و مركز اسناد مجلس شوراى اسلامى همكارى داشته است. كسانى كه با مطبوعات فارسى سروكار دارند جناب رحمانى را خوب مىشناسند. ايشان سالهاست با مطبوعات فارسى سروكار دارد و سالهاى طولانى براى تدوين و نشر روزنامههاى فارسى با كتابخانه و مركز اسناد كتابخانه ملى همكارى داشته است. اميد كه زحمات او در بوته فراموشى نماند و مجموعههايى را در سالهاى طولانى شناسايى و گردآورى فرموده به چاپ و معرفى آنها بپردازد و سود زحمات خود را عام بگرداند و همچنين اميد است كه آقاى دكتر جعفريان دست به كارهاى سنجيدهاى كه زدهاند، با دلگرمى ادامه دهند.
بخارا 71، خرداد ـ شهریور 1388