گزارش کنفرانس میراث عمر خیام / علی دهباشی

به روز رسانی شده در یکشنبه ۲۷ تیر ۱۳۸۹

( دانشگاه ليدن – دانشگاه كمبريج)

دوشنبه 15 – شنبه 19 تيرماه 1388

به مناسبت يكصد و پنجاهمين سالروز ترجمه رباعيات خيام توسط ادوارد فيتزجرالد از سوى دانشگاه‏هاى ليدن در هلند و كمبريج در انگلستان كنفرانس چهارروزه‏اى در اين دو دانشگاه برگزار شد. آنچه مى‏خوانيد گزارش كوتاهى از اين كنفرانس در دانشگاه ليدن است.

مراسم صبح روز دوشنبه در دانشگاه ليدن با سخنرانى دكتر على اصغر سيد غراب آغاز شد. وى ضمن خوشامدگويى به مهمانان و سخنرانان كه از كشورهاى آمريكا، روسيه، فرانسه، هند، ايران و… آمده بودند چنين گفت: براى ايرانشناسان و خصوصاً دوستداران و عاشقان عمر خيام سال 1859 مصادف است با اولين چاپ ترجمه ادوارد فيتزجرالد از رباعيات خيام. همچنين فيتزجرالد دقيقاً دويست سال پيش چشم به جهان گشود و ما در واقع جشن تولد فيتزجرالد و ترجمه رباعيات خيام را با هم در ليدن و كمبريج جشن مى‏گيريم. همانطور كه در برنامه اين كنفرانس ملاحظه مى‏كنيد اين كنفرانس را ما با همكارى بخش شرق‏شناسى دانشگاه كمبريج برگزار مى‏كنيم و اميدواريم در سال‏هاى آينده هرچه بيشتر اين همكارى‏ها را ادامه دهيم. ما در اين چند روز سعى خواهيم كرد تا جايگاه ادبى، علمى و هنرى عمرخيام را در فرهنگ‏هاى مختلف جهان شناسايى كنيم و از روز چهارشنبه تا جمعه هم در كمبريج توجه خود را به ادوارد فيتزجرالد معطوف خواهيم كرد و ترجمه آزاد فيتزجرالد از رباعيات خيام را تجزيه و تحليل خواهيم كرد.

عکس دسته جمعی سخنرانان در خاتمه کنفرانس عمر خیام

دكتر على اصغر سيدغراب در بخشى ديگر از سخنرانى خود گفت: «با شروع سال 2009 ما برنامه‏هاى مختلفى براى بزرگداشت عمرخيام در هلند برگزار كرديم. نخستين فعاليت فرهنگى در موزه كتاب شهر تاريخى لاهه برگزار شد. انجمن هلندى دوستداران خيام با همكارى موزه Meermanno كه به موزه كتاب شهرت دارد، نمايشگاه كتابى تشكيل داد كه از سوم ژانويه تا پنجم آوريل ادامه داشت و با استقبال فراوان ايرانيان و هلندى‏ها روبرو شد. فعاليت‏هاى فرهنگى – ادبى پيرامون جشن يكصد و پنجاهمين سالروز ترجمه ادوارد فيتزجرالد در هلند ادامه خواهد داشت. در پاييز هم نمايشگاه كتابى در كتابخانه مركزى شهر Deventer تدارك ديده شده است. همچنين سالنامه انجمن هلندى عمرخيام به تازگى توسط يان كيزر در انتشارات اولن به چاپ رسيد كه بسيار نفيس و چشم‏نواز است. سخنرانى‏هاى كنفرانس بعد از صحبت‏هاى دكتر على اصغر سيدغراب آغاز شد و در دو روز ادامه داشت كه فهرست عناوين آنها را مى‏خوانيد:

دوشنبه 15 تير 1388

ديك ديويس از دانشگاه دولتى اوهايو، درباره «ترجمه‏پذيرى شعر خيام» سخن گفت؛ موضوع جلسه صبح با عنوان «پذيرش رباعيات خيام در هلند» آغاز شد و رياست جلسه با كريستين فان رويمبيكه از دانشگاه كمبريج بود.

ديگر سخنرانان: هانزدى براون از دانشگاه ليدن درباره «رباعيات فارسى در هلند» و ماركوخود از دانشگاه آمستردام با موضوع «تأثيرات خيام بر ادبيات معاصر هلند»، يوس بيخستر اتن رئيس هلندى انجمن عمرخيام درباره «چگونه عمرخيام بر هنرمندان تجسمى هلند اثر گذاشته است»، ديك فان ليما از دانشگاه آزاد آمستردام درباره «واقعيت تلخ: عمرخيام از ديدگاه جى. اچ. لئوپولد».

نشست بعدازظهر با موضوع «پذيرش عمرخيام در ايران و روسيه» آغاز شد. رياست جلسه را پروفسور چارلز ملويل به عهده داشت.

مهدى امين رضوى از دانشگاه مارى واشنگتن: قرائت رباعيات خيام به عنوان ادبيات مقاومت؛ على دهباشى از مجله بخارا: مطالعات خيام پژوهى در ايران: يك بررسى سنجشى؛ الكساندر اچ مورتن از دانشگاه لندن: چند رباعى خيام از زمانه خيام؛ ناتاليا چالى سووا از دانشگاه مسكو: عمرخيام به عنوان يك شاعر.

نشست ديگر كنفرانس با موضوع «خيام و موسيقى» بود كه رياست جلسه با سونيل شارما از دانشگاه بوستون بود.

سخنران اول، روكوس دى فروت از دانشگاه آمستردام: ميراث موسيقايى خيام در هلند، گابريل فان دن برخ از دانشگاه ليدن: عمرخيام و ماجراى رباعيات در آسياى مركزى، اميرحسين پورجوادى از دانشگاه تهران: سهم خيام در نظريه‏هاى موسيقى.

روز دوم – سه شنبه 16 تير 1388

موضوع اولين نشست روز دوم «خيام: فيلسوف، شاعر و دانشمند» بود. رياست جلسه با گابريل فان دن برخ از دانشگاه ليدن.

سخنران اول، يان هوخن دايك از دانشگاه اوترخت: خيام و مكتب هندسى اصفهان، محمد باقرى از دانشگاه تهران: بين ميخانه و مدرسه: عمرخيام دانشمند، فرانسيوس دى بلو: عمرخيامى رياضى‏دان، و تولد ديگر به نام عمرخيام شاعر.

نشست بعد روز دوم كنفرانس با عنوان «خيام شاعر» برگزار شد. رياست جلسه با على اصغر سيدغراب از دانشگاه ليدن بود.

سونيل شارما از دانشگاه بوستون: تولد يك شاعر: عمرخيام در تذكره‏ها و جُنگ‏ها و چارلز ملويل از دانشگاه كمبريج.

نشست بعدازظهر روز دوم با موضوع «خيام در سنت‏هاى ادبى عربى، فارسى و تركى» بود.

سخنران اول، سيتسكه سوت مان، پژوهشگر مستقل بود با عنوان: رباعيات عمرخيام در تركيه و رباعيات تركى»، يان يوست ويتكام از دانشگاه ليدن: احمد رامى و ترجمه عربى‏اش از رباعيات خيام؛ اسد جابر از دانشگاه ليدن: همچون آب آمدم و همچون باد مى‏روم.