لوح مطبوعات فارسی / محمد گلبن

(1325 قمرى – 1285 خورشيدى)

سه لوحه‏

ناشر كتابخانه موزه و مركز اسناد مجلس شوراى اسلامى‏

قيمت دوره سه لوح 30/000 ريال‏

سه لوحه مذكور در بردارنده 58 دوره از روزنامه‏هايى است كه در دوره قاجار انتشار يافته است. ناشر محترم درباره معرفى اين مجموعه آورده است:

«درباره لوحه: رفتن به سمت كتابخانه ديجيتال يكى از آرزوهاى نسل امروز است. نسلى كه علاقه‏مند است تا در كنار رايانه نشسته و به سادگى با انبوهى از اطلاعات روبرو شده و از آنها در پژوهش‏هاى خود بهره‏مند شود به همين دليل يكى از وظايف كتابخانه‏هاى فعلى فراهم كردن زمينه كار براى اين نسل است و طبيعى است كه ديگر صرف تهيه كردن كتاب مشكلى را از اين نسل حل نخواهد كرد. در حوزه زبان فارسى اين كار به عهده مؤسسات وزارت‏خانه‏ها و كتابخانه‏هايى است كه امكانات بيشترى را در اختيار داشته و توان انجام طرح‏هاى بزرگ را دارند.

كتابخانه مجلس كه يكى از كهن‏ترين كتابخانه‏هاى موجود در كشور اسلامى ايران است در اين زمينه تلاش‏هايى را آغاز كرده و علاقمند است تا در كنار ساير فعاليت‏هايى كه در اين حوزه انجام مى‏گيرد نقشى داشته باشد.

يكى از منابع مهم براى اين كار ديجيتالى كردن مطبوعات منتشره در 150 سال گذشته كشور است. در اين زمينه كارهاى متفرقى توسط برخى از كتابخانه و مؤسسات انجام شده امّا آن گونه كه بايد و شايد به صورت يك مجموعه براى دوره‏هاى مختلف  عرضه نشده است.

آنچه امروز شاهد آن هستيد ارائه بخشى از اين اندوخته‏هاست كه طى قراردادى كه ميان كتابخانه و يكى از دوستداران فرهنگ صورت گرفته به انجام رسيده و در اختيار كتابخانه قرار گرفته است.

در اين مجموعه شما با انبوهى از داده‏هاى ديجيتالى در حوزه مطبوعات فارسى تا سال 1285 خورشيدى، يعنى دوران مشروطه، روبرو هستيد. هر چند برخى از عناوين نادر مربوط به دوران پس از آن هم مى‏شود.

عناوين ذيل شامل 58 عنوان مطبوعه فارسى است كه برخى از مهمترين آنها عبارت از حبل‏المتين، اختر، مجلس، كه سال‏هاى متمادى منتشر مى‏شده و امروز يافتن نسخه‏هاى اصلى آن تقريباً بسيار دشوار و حتى يافتن برخى از بازچاپ‏هاى آنها به دليل آنكه در تيراژ كم منتشر شده سخت است.

ما خوشحاليم كه توانستيم در اين حوزه قدمى برداريم و در عين حال اعتراف مى‏كنيم كه اين كار در حد مقدورات بوده و به دليل آنكه اعتمادى از برخى از مطبوعه‏ها در اختيار نبوده در كار نواقصى دارد.

فهرست مجموعه 58 دوره روزنامه‏اى كه در اين سه لوحه آمده به قرار زير است:

1. ادب 2. آذربايجان 3. آزاد 4. ابلاغ 5. احتياج 6. احسن‏الاخبار و تحفة الاخيار؛ 7.اختر، 8. اخوت، 9. اردوى همايون، 10. اطلاع، 11. اعلان كاغذ اخبار، 12. اقبال، 13. الكلمال، 14. الجناب، 15. المطبعه فى الفارس، 16. اميد، 17. انجمن اصفهان، 18.انجمن تبريز، 19. ايران، 20. ايران سلطانى، 21. بشارت، 22. پرورش، 23. تربيت، 24. تمدن، 25. ثريا، 26. جريده ادب، 27. جريده ملى، 28. چهره نما، 29. حبل‏المتين، 30. حديد، 31. حفظ الصحه، 32. حكمت، 33. خلاصةالحوادث، 34. خلافت، 35.دانش، 36. روزنامه دولت عليه ايران، 37. روزنامه ملّى تبريز، 38. شاهنشاهى، 39.شرف، 40. شكر، 41. عدالت، 42. روزنامه علمى، 43. غرش، 44. فلاحت مظفرى، 45. قانون، 46. مجلس، 47. مجموعه اخلاق، 48. مرآت السفر، 49. مريخ، 50. معارف، 51. ملت سئيه ايران، 52. ناصرى، 53. نداى وطن، 54. روزنامه نظامى، 55. نوروز، 56. وطن، 57. وقايع اتفاقيه، 58. وقايع عدليه.

اين بود فهرست اسامى روزنامه‏هايى كه در لوح مطبوعات مذكور آمده است.

انتشار اين مجموعه ارزنده را بايد به ناشر و تدوين‏كننده آن تبريك گفت. در يادداشتى كه در معرفى اين مجموعه آمده تدوين‏كننده آن شناخته شده نيست. بايد از رئيس محترم و فعال كتابخانه، موزه و مركز اسناد مجلس شوراى اسلامى، فاضل ارجمند جناب آقاى دكتر رسول جعفريان، سپاسگزار بود كه كارنامه سنجيده ديگرى بر كارهاى خوب خود افزود و دست به انتشار اين لوح ارزنده زد. شنيده شد كه در انتشار اين لوح آقاى عنايت‏الله رحمانى با كتابخانه، موزه و مركز اسناد مجلس شوراى اسلامى همكارى داشته است. كسانى كه با مطبوعات فارسى سروكار دارند جناب رحمانى را خوب مى‏شناسند. ايشان سال‏هاست با مطبوعات فارسى سروكار دارد و سال‏هاى طولانى براى تدوين و نشر روزنامه‏هاى فارسى با كتابخانه و مركز اسناد كتابخانه ملى همكارى داشته است. اميد كه زحمات او در بوته فراموشى نماند و مجموعه‏هايى را در سال‏هاى طولانى شناسايى و گردآورى فرموده به چاپ و معرفى آنها بپردازد و سود زحمات خود را عام بگرداند و همچنين اميد است كه آقاى دكتر جعفريان دست به كارهاى سنجيده‏اى كه زده‏اند، با دلگرمى ادامه دهند.

بخارا 71، خرداد ـ شهریور 1388