معرفی نشریاتی از تاجیکستان(9)/ مسعود عرفانیان
53. صداي شرق، شمارة 5، 2007
شمارة پنجم مجلة صداي شرق با يادي از «رحمان صفر» نويسندة درگذشتة تاجيك آغاز مي‌شود و سپس با مقاله‌اي تحت عنوان «شناخت و برداشت اصالت ملي» از نذر يزدان ادامه مي‌يابد. اشعاري از گلنظر، شاعر نامدار تاجيك از ديگر مطالب اين شماره از مجله است. «كمي لتره يا قصة نامه‌هاي گم شده» نوشتة سليم ايوبزاد هم در اين شماره چاپ شده است. غزلياتي از گلزاده و اشعاري از مولانا، برگزيدة گلرخسار شاعر نام‌آشناي تاجيك، كه به مناسبت هشتصدمين زادروز مولانا انتخاب شده، از ديگر اشعار شمارة پنجم صداي شرق است. مقالة «انسان شرافتمند»، دربارة زندگي‌نامة محمود بك‌نرزي بكف، از پروفسور جانان اكرامي و «داستان‌هايي از زندگي اميركبير» از محمود حكيمي، نويسندة ايراني كه در بخش «ادبيات همزبانان» به چاپ رسيده، «خصوصيت‌هاي سبك در وزن و آهنگ اشعار مؤمن قناعت» نوشتة رستم وهابوف، «رنگارنگي نخست قصة ادبي» از جوره‌خان بقازاده، «مناسبت پيروان مذاهب نسبت به شيخ عطار و آثار او» از امريزدان عليمردان، از ديگر مطالب اين شماره از مجله است. در بخش «از ادبيات جهان» نيز چند قصه و قطعه از ميان آثار بورخس، كافكا، مترلينگ، داستايفسكي، ملويل، هسه و ماركوپولو به چاپ رسيده است.
54. صداي شرق، شمارة 6، 2007
بيشترين مطالب اين شماره از صداي شرق ، پيرامون صلح و وحدت ملي تاجيكان است كه پس از پنج سال جنگ خونين برادركشي سرانجام در سال 1997 م. به دست آمد. نخست پيام امامعلي رحمانوف رئيس جمهور تاجيكستان به مجلس عالي اين كشور در مجله به چاپ رسيده است. سپس مقاله‌اي از مؤمن قناعت، شاعر نامدار تاجيك به نام «كار بايد براساس حكمت باشد» چاپ شده و آنگاه نيز شعرهايي از لايق شيرعلي، غفور ميرزا، عبيد رجب، عاشور صفر و قطبي كرام زينت‌بخش صفحه‌هاي اين شماره از مجله است. «محور استقلال» از عبدالحميد صمد، يكي ديگر از مقاله‌هاي اين شماره از مجله است.
بخشي از اين شماره اختصاص به تصاويري يافته است كه از روند مذاكرات صلح در تاجيكستان تهيه شده، عنوان اين بخش «فصل وحدت ملي در عكس‌ها» است. در اين عكس‌ها نمايندگان نيروهاي درگير در جنگ داخلي تاجيكستان، به همراه ميانجي‌گراني از كشورهاي دوست و همساية تاجيكستان و از آن جمله ايران بر سر ميز مذاكره ديده مي‌شوند. در همين جا و از صميم قلب آرزو مي‌كنيم كه ديگر هيچگاه در تاجيكستان و نه در هيچ نقطه‌اي از اين كرة خاكي اهريمن جنگ بال نگستراند و تاجيكان و ديگر مردمان جهان در صلح و آرامشي ماندگار و ابدي به سر برند.
«وحدت بي‌زوال» از عطاخان سيف‌الله‌يف، «عقاب كوهي دست‌آموز نمي‌شود»، از بختيار مرتضي، «نامي كه فراموش نمي‌شود» از لقمان بايمتف، «وحدت و هويت ملي» از محترم حاتم، «طريق آرمان‌ها» از روشن يارمحمد و «بازتاب وحدت در ادبيات معاصر» از شهاب‌الدين شجاع، ديگر مطالب اين شماره هستند.
در بخش جشنوارة مولانا مقالة «ترجمه‌هاي فرانسوي ديوان كبير مولاناي بلخي» از شاكر مختار، در بخش ادبيات همزبانان «داستان‌هايي از زندگاني اميركبير» از محمود حكيمي و «خروس پرندة سپند خورشيدي» و در پايان نيز چند مطلب كوتاه دربارة «مهمان‌نوازي مردم ماوراءالنهر»، «نخستين عمل سزارين در تاريخ» و «كشف نيروي جاذبة زمين» چاپ شده است.
در دومين صفحة داخلي جلد اين شماره از مجله، تصويري زيبا از آرامگاه بيدل دهلوي به چاپ رسيده و در زير عكس دو بيت از سروده‌هاي بيدل به اين شرح چاپ شده است:
بعد مردن شعلة آواز من خاموش نيست خيزد از تار رگ سنگ مزار آواز من
بيدل تجددي است لباس خيال من گر صدهزار سال برآيد، كهن نيم
55. صداي شرق، شمارة 7، 2007
اين شماره از مجلة صداي شرق با رماني از شادان حنيف آغاز مي‌شود. نام اين رمان كه خلاصه شدة آن در اينجا به چاپ رسيده، «بهزاد» است. چند شعر از رحمت نذري، رستم وهاب، نورالدين صدرالدين و خداداد زين‌الدين هم در اين شمارة صداي شرق به چاپ رسيده است.
حكايتي با نام «صداي آسيا» نوشتة يونس يوسفي، مقاله‌اي به نام «نقش كوهسار در كمال اقتصاديات و تمدن جهاني» از خال نظر محبت‌اوف و «عشق و نفرت» نوشتة شيرعلي موسي و «داستان‌هايي از زندگاني اميركبير» از محمود حكيمي، ديگر مقالات چاپ شدة شمارة هفتم است.
پايان‌بخش مطالب اين شماره نيز مطابق معمول، تكه‌هاي كوچكي زير عنوان «طرفه‌ها» است كه از ميان كتاب‌هايي چون: حبيب‌السير ، حماسة كوير و تاريخ ادبيات در ايران انتخاب شده است.
در اولين صفحة داخل جلد اين شماره، يك عكس از فرزانة خجندي، شاعر نامدار و تصوير ديگري از نظام قاسم، سعيد علي مأمور و گلنظر به چاپ رسيده، و دومين صفحة داخل جلد نيز عكس‌هايي از شاه مظفر يادگاري و ميرزا شكورزاده، برندگان جايزة ادبي استاد صدرالدين عيني در سال 2007 و عبدالرحمان عبدالمنان و عطاميرخواجه كه در همين سال جايزة ميرزا تورسون‌زاده را دريافت نموده‌اند در خود جاي داده است.
56. ادبيات و صنعت ] هنر [ ، شمارة 33 (مسلسل 1380) 16 اوت 2007
روزنامة ادبيات و صنعت از سال 1959 منتشر مي‌شود. تعداد صفحه‌هاي اين روزنامه 16 صفحه است و قطع و اندازة آن هم 42 * 30 سانتيمتر است. پاره‌اي از مطالب قابل توجه اين شماره از روزنامه چنين است:
در صفحه 3 (ستون انديشه) روزنامه، مقاله‌اي به نام «نام و نام‌گذاري» از سيف‌الدين نظرزاده چاپ شده كه در آن علاقة تاجيكان به فرهنگ ملي و استفاده از نام‌هاي اصيل تاجيكي و ايراني مورد توجه قرار گرفته است. در صفحه‌هاي 4 ـ 5 ستون «جشنواره» مقالة مفصلي در يك صفحه و نيم به نام «حضور مولانا در شعر گلرخسار»، نوشتة جمال‌الدين سعيدزاده چاپ گرديده و در كنار همين مقاله، ادامة مقاله «فرهنگ مثنوي معنوي» كه از شماره‌هاي پيشين روزنامه آغاز شده، چاپ گرديده است.
در بخش هنر (ص 6) روزنامه هم يكي از اساتيد تاجيك «امرالدين سمرقندي» معرفي شده است.
در صفحة 7 روزنامه كه به ياري رايزني فرهنگي سفارت جمهوري اسلامي ايران در دوشنبه تهيه شده و با الفباي فارسي به چاپ رسيده، مقاله‌اي با نام «رستم و سهراب رمز يگانگي و بيگانگي»، شعرهايي از عثمان نذير (و شايد نظير؟)، همراه عثمان و نيز نوشته‌هاي كوتاهي از نويسندة سرشناس تاجيك ساربان، در دو صفحة 8 و 9 ديده مي‌شود. «به ياد وطن» مقاله‌اي است از اديب سرشناس ايراني، شادروان غلامحسين يوسفي كه به حروف سيريليك برگردانده شده و در ص 13 روزنامه چاپ شده است. مطالب طنز، اخبار مربوط به نمايش‌ها، فيلم‌ها، معرفي كتاب و ديگر رويدادهاي فرهنگي، باقيماندة مطالب اين شماره از روزنامة ادبيات و صنعت را تشكيل مي‌دهد.
57. ادبيات و صنعت ] هنر [ ، شمارة 43 (مسلسل 1390) 26 اكتبر 2007
صفحة اول اين شماره از روزنامه با سروده‌اي از محمد غايب شاعر نام‌آشنا و مردمي تاجيك به نام «وطن دارم» چنين آغاز مي‌شود:
«وطن مي‌گويم از روزي كه من فهم سخن دارم سخن مي‌گويم از روزي كه من مهر وطن دارم
وفا و اعتقاد و افتخار آثار هستي‌ام به اين جمعيت خود گفتگو و انجمن دارم
به دل رحم و به جان سوز و به خون ننگ و به چشمان مهر تمام خلق عبرت بخش ملت در بدن دارم
گرفتم از نياكان درس ناموس وطن داري نسيم بويِ گل باغِ نو از باغِ كهن دارم»
….
در ستون «جشنواره» روزنامه، مقاله‌اي به نام «تاريخ زبان و ادب فارسي تاجيكي سمرقند» از رسول هادي‌زاده، پژوهشگر سرشناس تاجيك چاپ شده است. اين مقاله به مناسبت 2750 سالگي شهر سمرقند، اين نماد بارز فرهنگ و تمدن ايرانيان و تاجيكان، نوشته شده است. در ستون «اديبان ما» مقالة «منقد و شاعر» از جمعه‌قل همرايف، استاد دانشگاه دولتي سمرقند، كه نام اميرعليشير نوايي را بر آن نهاده‌اند، به چاپ رسيده كه پيرامون شعر و انديشه‌هاي عسگر حكيم شاعر بلندآوازة تاجيك است.
در صفحة 7 اين شماره، باز هم به ياري رايزني فرهنگي سفارت جمهوري اسلامي ايران در تاجيكستان مطلبي تحت عنوان «مقدمة شاهنامة ابومنصوري» با الفباي نياكان چاپ شده است. در ستون «نظم» اشعاري از نريمان باقي‌زاده و در ستون «نثر» نيز داستاني واقعي به نام «برفك» از گل زرد چاپ شده است. در ستون «گنجينه» هم حكايت كوتاهي از نويسندة فرانسوي، لئونارد گرين به نام «دستكش» چاپ گرديده. در ستون «تحقيقات» مقاله‌اي با نام «شرحي چند از رباعيات خيام» از عبدالله كاملي به چشم مي‌خورد. باقيماندة مطالب اين شمارة روزنامه هم به اخبار هنري و فرهنگي، مطالب كوتاه، معرفي كتاب و… اختصاص دارد.
58. رودكي، شمارة 14، بهار 1386
فصلنامة ادبي ـ فرهنگي رايزني فرهنگي جمهوري اسلامي در تاجيكستان
مؤسس و صاحب امتياز: رايزني فرهنگي سفارت جمهوري اسلامي در تاجيكستان
مدير مسئول و سردبير: قهرمان سليماني
چهاردهمين شمارة فصلنامة رودكي كه از هشت سال پيش به ياري رايزني فرهنگي جمهوري اسلامي ايران در تاجيكستان منتشر مي‌شود، در بهار سال 1386 انتشار يافت. اين شماره از مجله ويژة خجندشناسي است. خجند يكي از كهن‌ترين شهرهاي ورارود است كه امروز جزيي از ديار تاجيكان است.
مقالات اين شماره از رودكي عبارت است از:
«ابومحمد خجندي و سُدس فخري» منوچهر آرين (ضيا)، «بانوان سخنور خجند» موجوده ارون‌اوا، «پژوهش در جغرافياي تاريخي خجند در ايران» لقمان بايمت‌اف، «فرزانة سخن» توردي‌خان بردي‌اوا، «واژه‌هاي كهن در لهجة خجند» عبدالجمال حسن‌اف، «بوي جوي موليان (بررسي انديشه‌ها و آراء اجتماعي و سياسي و ادبي پيرو سليماني)» احسان شفيقي، «قيام آفتابي شعر (تأملي در شعر فرزانه خجندي)» محمد علي عجمي، «آل خجند در هنر» ضميره غفاراوا ـ اميده غفاراوا، «شيخ مصلحت‌الدين بديع‌الدين نوري» حاجي حسين موسي‌زاده، «منزل خواجه كمال در خجند» عبدالله جان ميربابايف، «نگاهي به زندگينامه، آثار و افكار عرفاني صائن‌الدين خجندي» صدرالدين ميرزايف، «وصف خجند و خجنديان در شعر فارسي» عبدالمنان نصرالدين خجندي، «مضامين و لغات و تعبيرات قراني در شعر كمال خجندي»، فخرالدين نصرالدين‌اف، «ادبيات و سخنوران خجند» نورعلي نورزاد.
رودكي به زبان فارسي و الفباي فارسي چاپ مي‌شود، ولي چكيده‌اي از مقالات آن به الفباي سيريليك در پايان مجله به چاپ مي‌رسد.
59. آزادگان، شمارة 7، 13 فورال (فوريه) 2008
هفته‌نامة اجتماعي فرهنگي آزادگان اخيراً پا به عرصة وجود نهاده. بنيانگذار آن ظفر صوفي و سردبير آن بحرالدين جويا است. در كنار خبري دربارة فاجعة زيست محيطي كه شهركولاب را تهديد مي‌كند، خبر دل‌گداز و غم‌انگيز مرگ 232 نوزاد تاجيك به همراه 12 مادر به چشم مي‌خورد كه در يك ماه گذشته (زمستان 2007 ـ 2008) اتفاق افتاده است و آن به خاطر سرماي سختي است كه حاكم بر بخش‌هاي وسيعي از كشور دوست و برادر تاجيكستان شده و زندگي ساكنان آنجا را سخت و دشوار نموده است.
در صفحة 2 هفته‌نامه گزارش ديدار امامعلي رحمانوف در روزهاي نهم و دهم ماه فوريه، از تهران بازتاب يافته. در صفحة 3 نيز مشروح خبر مرگ 232 نوزاد به همراه اخبار ديگر به چاپ رسيده است. دو صفحة 4 و 5 هفته‌نامه نيز به اخبار و مقالاتي پيرامون افغانستان، ازبكستان، روسيه، تاجيكستان و امريكا اختصاص يافته است.
در صفحة 6 هفته‌نامه آزادگان كه عنوان كلي «جامعه» بر آن نهاده‌اند، مقاله‌اي با نام «عارفان و جهان اسلام» از بهروز ذبيح‌الله به چاپ رسيده و در صفحة 7 نيز كه عنوان آن «مردمشناسي» است، مقاله‌اي تحت عنوان «مويت را مبر!» اصطلاحات مربوط به نوع‌هاي موي و بافتن آن به چاپ رسيده كه نويسندة آن تاج نسا تورسونوا است.
دو صفحة 8 و 9 هفته‌نامه، قصه‌هاي ناگفته نام دارد و مطلبي تحت عنوان «چاي، پاپيروس و ناس، ناس و انحطاط قوم تاجيك» چاپ گرديده و در دو ستون باقي مانده از صفحة 9، مجلة ايران نامه از زبان سردبير آن صفر عبدالله معرفي و به مقالات آن اشاره شده است. در صفحة 10 هفته‌نامه مطلبي با نام «سهامداران تازة رسانه‌ها» (حضور طالبان و القاعده، در رسانه‌ها) به چاپ رسيده كه بخش اول آن در شمارة گذشته هفته‌نامه منتشر شده است. صفحة «انديشه» (صفحة 11)، مطلبي را در خود جاي داده با نام «روشنفكران غرب‌گرا» كه نوشتة مظفر اقبال است و بهروز ذبيح‌الله آن را برگردانده و ويرايش كرده است.
در دو صفحة 12 و 13 تحت عنوان «ياد يار» مقاله‌اي به نام «بوي جوي موليان… شعري كه حافظ از رودكي تضمين كرده» از دانشمند سرشناس ميهنمان محمد امين رياحي در آنجا به چشم مي‌خورد كه از كتاب «گلگشت در شعر و انديشة حافظ» اين استاد برجستة ايراني انتخاب و به حروف سيريليك برگردانده شده است.
در دو صفحة 14 و 15 نيز كه عنوان «روبه‌رو» گرفته، مصاحبه‌اي با سردبير مجلة وزين صداي شرق ، جاني بيك اكابر انجام گرفته كه عنوان آن: « صداي شرق هذيان چاپ نمي‌كند» است. يادآوري اين نكته لازم است كه مجلة صداي شرق در سال 2007، هشتاد ساله شد. به شهادت مطالب منتشره و شكل ظاهري صداي شرق و به گفته بسياري از اديبان، اين مجله در حال حاضر از معتبرترين و شايد نيز معتبرترين مجله‌اي است كه در جمهوري تاجيكستان به چاپ مي‌رسد.
در صفحة 16 هفته‌نامة آزادگان نيز مطلبي تحت عنوان «از اينجا… از آنجا» چاپ شده كه گفته‌هاي كوتاهي از انديشمندان، متفكران، فلاسفه و نويسندگاني چون: ديدرو، ارسطو، پاسكال، استاندال، نيچه، روسو، مارك تواين، چخوف و ديگران در آنجا منعكس گرديده است.
60. صداي شرق، شمارة 8، 2007
اين شماره از صداي شرق ، با رمان «گردش ديو باد» نوشتة عبدالحميد صمد شروع شده است. نويسنده بر پيشاني اثرش اين جمله را نشانده: «به ياد عَلم سوزان و اذيت بي‌پايان هم‌دياران در سال‌هاي تعقيبات و جنگ آلمان». صمد برندة جايزة دولتي «رودكي» است و به هنگام چاپ اين رمان در مجله، در آستانة 60 سالگي قرار داشته است و به همين مناسبت نيز تصويري از او در صفحة ماقبل آخر (جلد) مجله به چاپ رسيده است.
شعرهايي از عبدالوقاص يوسفي و اسرار ساماني نيز در اين شماره به چاپ رسيده است. «روح مولاناي رومي در جاويد نامه» اثر علم‌خان كوچاروف؛ «پيوند معنوي رودكي و مولوي» از عصمت‌الله هدايت‌زاده؛ «اشعار رودكي‌وار در تفسير كشف‌الاسرار» از فخرالدين نصيرالدينوف؛ قصة «محاصره» از حبيب‌الله نظروف؛ «لطف سخن» از اسكندر ميرزايف؛ «حكايه‌هاي اديبان هند» كه حكايت‌هاي كوتاهي از نويسندگان هندي است. «فرهنگ‌هاي كم‌رنگ» از قادر رستم؛ «بازتاب پرتاپ» از نظام قاسم و «اثر جامع و مفيد» از شمس‌الدين محمديف، كه مقاله‌اي است پيرامون مشتركات فرهنگي ايرانيان و هنديان، از ديگر مطالب اين شماره از صداي شرق است.
در بخش «ادبيات هم زبان» اين شماره از صداي شرق ، خلاصه‌اي از مقالة «سوزن عيسي» نوشتة اديب فرهيختة ميهنمان ميرجلال‌الدين كزازي، برگردان ي. يوسفي چاپ گرديده است. در پايان هم، مانند هميشه «طرفه‌ها»، پاره‌هاي كوتاهي منتخب از آثار تاريخي و ادبي دو مردم ايران و تاجيكستان به چاپ رسيده است.
61. صداي شرق، شمارة 9، 2007
شمارة نهم مجله صداي شرق با مطلبي تحت عنوان «نعمت استقلال» آغاز مي‌گردد كه تأكيد و تأييدي است بر اهميت استقلال مردم جمهوري تاجيكستان. «سنگ تودة ـ 1، اولين نيروگاه دوران استقلاليت» از محي‌الدين خوجايف نيز مطلبي است پيرامون همين موضوع. شعرهايي از فرزانة خجندي، شاعر معروف تاجيكستان، ل. ميرزا حسن و رباعياتي از انوربيك ابونصر نيز در اين شماره به چاپ رسيده است.
بخش پاياني رمان «گردش ديوباد» از عبدالحميد صمد ــ كه پارة نخست آن در صداي شرق شمارة 8 به چاپ رسيده بود ــ در اين شماره چاپ شده است. «جسم و جان آدمي در مثنوي» از نذر يزداني؛ «آيا در تاجيكستان منطقه‌هاي آزاد تجاري را تشكيل مي‌كنند؟» از پروفسور جانان اكرامي؛ «چار عنصر ميرزا بيدل» از بابابيك رحيمي، «افتخار و ابتكار منقد» از علم‌خان كوچاروف؛ «دنياي سبز مهر» از عبدالقدير رحيم از ديگر مطالب اين شماره از صداي شرق است. انديشه‌ها و طرفه‌ها نيز مطالب پاياني اين شماره از مجله است.
62. صداي شرق، شمارة 10، 2007
شمارة دهم صداي شرق با چند رباعي از ضيا عبدالله آغاز مي‌شود. او عنوان اين بخش را «در خيمة خيام» نهاده است. دو نمونه از رباعي‌هاي او را مي‌خوانيم:
«كانون خدا به ساحت ديد خداست
يعني كه ز ذره تا خدا ساحت‌هاست.
ما ذره سوار ساحت خويشتنيم
در ساحت او ساحت ما گرد هواست.»
* * *
«در كاسة خون خلق نان رنگ زنند
صد عقل جوان به نشئه و بنگ زنند
شيطان دل خويش نوازند به مهر
شيطان سراي كعبه را سنگ زنند.»
«دور هفت طبقة زمين» از سيد حميد زردان كه يك «قصة نو» است، شعرهايي از محمد خالق و سليم زرافشانفر و حكايت «ترك دهه كرد…» از سراج‌الدين اكرامي از ديگر مطالب اين شماره از مجله است.
در ادامه مطالبي چون «بعضي ويژگي‌هاي نصر مولانا» از اميده غفاراوا، «انديشه‌اي چند پيرامون منظوم مولانا» نوشتة سلام نورياني بَرَوني و صديقة مباركشا، «اندوه جاويدان لايق» تأليف لطيفة سغدي كه بررسي است كوتاه از اشعار لايق، «اسپيتمان» از لقمان بايمتف و ادامة مقالة «چار عنصر ميرزا بيدل» به چاپ رسيده است.
در بخش «ادبيات همزبانان» مطلبي به نام «خواجه وخنيا» از ميرجلال‌الدين كزازي چاپ شده كه يوسفي آن را از الفباي فارسي به سيريليك برگردانده است. بعد هم مطابق معمول مجله با مطالب كوتاه كه در بخش «طرفه‌ها» چاپ شده به پايان مي‌رسد. در اين شماره از مجله عكس‌هايي از دو خواننده، «دولتمند خال»، آوازخوان نامي و مردمي تاجيكستان و نگينه امان قول‌اوا و عكسي بسيار زيبا با عنوان «گلدوزي» كه گوشه‌اي از هنر بومي تاجيكان را نشان مي‌دهد به چاپ رسيده است.
63. نامة پژوهشگاه، شمارة 15 ـ 16، زمستان ـ بهار 1386
بيشتر مقالات اين شماره از نامة پژوهشگاه در حوزة زبان شناختي است. و چند مقالة آن نيز به ادبيات اختصاص دارد. مطالب در دو قسمت و با دو الفباي نياكان و سيريليك چاپ شده است. ابتدا به معرفي مقالاتي كه با الفباي نياكان به چاپ رسيده است مي‌پردازيم.
نخستين مقالة اين شماره از مجله، از ا.ا. فريمن است با نام «حرف تعريف در زبان خوارزمي» كه عزيز ميربابايف آن را به فارسي ترجمه كرده است. اين مقاله از يك مجموعة چند جلدي كه در سال 1948 در شوروي به چاپ رسيده انتخاب شده است. دومين مقالة اين بخش «لغات و اصطلاحات زرگري و مسگري» نام دارد و نويسندة آن مقصود محموداف است. نويسنده در اين مقاله تعدادي واژه‌هاي مصطلح ميان زرگران و مسگران را گردآوري نموده كه در نوع خود جالب و براي پژوهشگران حوزة زبان فارسي و گويش‌هاي گوناگون آن از نظر سير تحول واژگان و تغييرات آوايي سودمند است. «زبان‌ها و گويش‌هاي پاميري بدخشان» از دادخدا كرمشايف، ديگر مقالة اين بخش است. «زيربنا و تشكل لهجه» از غفار جوره‌يف چهارمين و «لغات و اصطلاحات مردمشناسي در گويش تَگْناب» نوشتة نورخان گدايف، پنجمين مقالة اين بخش را تشكيل مي‌دهد.
در دومين بخش مجله كه با الفباي سيريليك به چاپ رسيده، تعدادي از مقاله‌ها كه با الفباي فارسي چاپ شده با برگردان آنها به سيريليك هم ديده مي‌شود. از جمله مقالة فريمن كه پيشتر گفته شد. ديگر مقالة اين بخش «كلمات روسي در زبان فارسي» نوشتة علي اشرف صادقي، زبان شناس نامي و پژوهشگر ممتاز ميهنمان، استاد دانشگاه و عضو پيوستة فرهنگستان زبان و ادب فارسي به چاپ رسيده است كه در نوع خود جالب و كاري است درخور توجه، همچون ديگر نوشته‌هاي سودمند اين استاد. عنوان مقالة ديگر «نام‌هاي مقدسات در زبان تاجيكي» است و م. ن. قاسم‌اوا آن را نوشته است. آخرين مقالة اين بخش «تصوير مرگ در ادبيات فارسي» از مسعود قاسمي است كه مقاله‌اي است مفصل.
64. رودكي، سال هشتم، شمارة 15، تابستان 1386
اين شماره از مجلة رودكي «ويژة سمرقندشناسي» است و اداي ديني است از سوي فرزنداني خلف نسبت به پاره‌اي از خاك ديار كهن و جاودان خويش، سمرقند. شهر كهن و باستاني كه خشت خشت آن گواهي است بر تمدن كهن و پربار ايراني، شهري كه در طول تاريخ همپاي ديگر سرزمين‌هاي خراسان بزرگ چون نيشابور، بلخ، بخارا و… طعم تلخ و ناگوار تجاوز بيگانگان را چشيده و امروز هم از پيكرة اصلي خود جدا مانده است.
ديار رودكي، سوزني، دولتشاه و بسياري از مشاهير ديگر، گذرگاه شاهراه ابريشم. ابتدا يادداشت مدير مسئول مجله ـ قهرمان سليماني ـ با اين بيت از محمدرضا شفيعي كدكني آغاز مي‌شود:
«تا كجا مي‌برد اين نقش به ديوار مرا؟ تا درودي به سمرقند چو قند»
او در ادامه مي‌نويسد: «اين يادداشت در پي هيچ‌گونه ادعايي نيست مگر تأكيد بر هويت تركيبي فرهنگ در اين شهر، كه صبغة غالب آن تاجيكي ـ ايراني است و ناديده گرفتن آن به مثابة خورشيد را به گِل اندودن است» (ص 6).
پس از آن رسول هادي‌زاده، دبير علمي اين شماره از مجله در يادداشتي با عنوان «مقام سمرقند در تاريخ تمدن ايراني و اسلامي» متذكر گرديده كه در ماه سپتامبر سال 1970 م / 1349 خ، جشن 2500 سالگي سمرقند با شكوه برگزار گرديد و امسال (1386 خ) با قرار يونسكو 2750 سالگي جشن بزرگداشت سمرقند ــ به فرمان رئيس جمهور ازبكستان و در روزهاي جشن استقلال ازبكستان ــ برگزار خواهد شد. «اين كه پس از 37 سال از برگزاري 2500 سالگي سمرقند، سنة 2750 سال سابقة سمرقند از كجا گرفته شده بر ما معلوم نشد. كه البته چندان اهميت ندارد.» (ص 9). «جشن 2750 سالگي سمرقند جشن بين‌المللي و حتي عمومي جهاني است. اين جشن عيد تمدن ما، زبان و ادبيات ما، تاريخ معنوي ما نيز مي‌باشد.» (ص 10).
نخستين مقالة اين ويژه‌نامه «فولكلور سمرقند» نام دارد كه نوشتة روزي احمد است و مقالات ديگر آن عبارت است از: «نخستين مكتب اصول جديد» نوشتة قهار رسوليان؛ «نجم‌الدين نسفي و “القند في ذكر علماي سمرقند”» از نظام‌الدين زاهدُف؛ «نقش سمرقند در رشد ادبيات فارسي تاجيكي» تأليف عبدالنبي ستارزاده؛ «نيشابوري و سمرقند، زندگي و آثار رضي‌الدين نيشابوري» از قهرمان سليماني؛ «سمرقند و بخارا دو سلسله‌جنبان مدنيت تاجيكان» نوشتة محمد جان شكوري بخارايي؛ «افسانه‌ها و ترانه‌هاي مردم سمرقند» شادي گل عمراوا؛ «جغرافياي تاريخي سمرقند (عهد سامانيان)» از معروف عيسي مت‌اف و سيف‌الله ملاجان؛ «خاطرات بهاءالدين اكرامي، تكمله‌اي بر يادداشت‌هاي صدرالدين عيني» نوشتة كمال‌الدين صدرالدين زادة عيني؛ «وارثان رودكي در سمرقند كنوني» اصل‌الدين قمرزاده؛ «مطبوعات تاجيك در سمرقند» پيوند گلمرادزاده و «مكتب و معارف تاجيك در سمرقند» از رسول هادي‌زاده.
مجله با الفباي فارسي چاپ شده و در پايان چكيده‌اي از مقالات به الفباي سيريليك چاپ گرديده است.
65. آموزگار، شمارة 48 (11651)، 28 نوامبر 2008
روزنامة آموزگار نشريه وزارت معارف جمهوري تاجيكستان است كه از سال 1932م منتشر مي‌شود. در صفحة نخست اين شماره تيترهاي درشتي از مطالب درج شده ديده مي‌شود. در صفحه 2 مطالب متنوع و كوتاهي از جمله «نقش سنايي در ادبيات» به چاپ رسيده و در صفحة 3 گزارشي از گردهمايي چهار روزه مسئولين آموزش و پرورش در شهر و نواحي ختلان به چاپ رسيده كه پيرامون بررسي وضعيت معارف و تعليم و تربيت كادرهاي آموزشي و آموزگاران تاجيك برگزار شده است.
در صفحة 4 مقاله‌اي با نام «سيزده را سينزده ننويسيد» ديده مي‌شود. «كتاب حكمت ريزه‌ها»؛ «موي سفيداني كه دعواي جواني دارند»؛ «سخن گوهر بود، گوينده غواص» و «نوآوري‌هاي كتاب ادبيات» مطالب دو صفحة 6 ـ 7 را تشكيل مي‌دهند.
در دو صفحة 10 ـ 11 نيز مطالبي تحت عنوان «جسمتان بي درد باد، بچه‌ام» و «بازار گرم اينترنت ـ كافي»ها و «اوراق زرين تاريخ رنگين» چاپ شده است. ديگر صفحه‌هاي روزنامه هم حاوي مطالب كوتاه و بلند متنوعي است. زبان روزنامه فارسي و خط آن سيريليك است.
66. نگاه، شمارة36 (103)، پنجشنبه 27 نوامبر 2008
روزنامة نگاه نشريه‌اي است سياسي، اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي كه به منظور گسترش رشد ملي، اخبار و مقالاتي به چاپ مي‌رساند. در صفحة 2 اين شماره، خبر سفر امامعلي رحمانف رئيس جمهور تاجيكستان به ايران، دستگيري يك گروه بزرگ از قاچاقچيان مواد مخدر، كاهش زمين‌هاي زير كشت پنبه به ميزان 20 درصد و اعتراض 23 نفر از دانشجويان رشتة روزنامه‌نگاري دانشگاه ملي تاجيكستان به جهت جلوگيري از ورود آنان به دانشگاه به دليل عدم استفاده از كراوات و داشتن حجاب به چاپ رسيده است.
در صفحة 3 روزنامه، خبر تعويض سفير انگلستان در تاجيكستان، برگزاري كنفرانس علمي «سهم حكيم سنايي در رشد عرفان و ادب فارس ـ تاجيك به مناسبت 850 مين سالگرد وفات» كه در 21 نوامبر 2008 در شهر دوشنبه برگزار گرديده و خبرهايي ديگر چاپ شده است. در صفحة 4 مطلبي با عنوان «بازار بي‌صاحب گاز» و در صفحة 7 هم مقاله‌اي تحت عنوان «دولت بايد دايرة اقتصاد پنهاني را تنگ نمايد» از شادي شبدالف ديده مي‌شود. صفحه‌هاي 8 ـ 9 روزنامه اختصاص به نوشته طنزي دارد به نام «پشتيبان حسن پشمك كيست؟» و در صفحة 13 هم مطلبي با عنوان «خدا بود يارت، تاجيك خراسان!» به چاپ رسيده است.
بقية صفحه‌هاي روزنامه نيز داراي مطالب متنوع و گوناگوني است. روزنامه به زبان فارسي و با حروف سيريليك چاپ مي‌شود.